Her Şeye Rağmen, Yaşama EVET Diyebilmek

 “İnsani özgürlüklerin en sonuncusu, içinde bulunduğu koşullar ne olursa olsun, kişinin kendi tutumunu seçebilmesidir.” Viktor E. Frankl

Hayatımda beni en fazla etkileyen insanlardan biridir ünlü Avusturyalı psikiyatr Viktor E. Frankl. Logoterapi ismini verdiği akımın kurucusudur ve en ünlü eseri olan “İnsanın Anlam Arayışı”¹ Harward Business Review tarafından geleceğin genç liderlerinin okuması gereken 11 kitap arasında gösterilmiştir.²  Logoterapi, yunanca olan logos kelimesinden ve terapi kelimelerinden oluşmaktadır. Logos’un anlamı “anlam”dır. Logoterapi, insanın anlam arayışı üzerine odaklanmıştır ve logoterapi uygulamaları insanlara bu konuda destek vermeyi amaçlar. Bugün logoterapinin çok geniş olan çalışma alanından bahsetmeyeceğim. Bahsetmek istediğim konu V.Frankl’ın vurguladığı şekliyle her hayatın yaşanmaya değer olduğu ve içinde bir anlam barındırdığı olacak.

Birçoğumuz hayatımızda en azından bir defa hayattaki amacımızı sorgulamışızdır. “Acaba bu hayata neden geldim?” “Bu hayattaki yaşama amacım nedir?” “Bu hayata bırakabileceğim katkı ne olabilir?” “Etkileşimde olduğum insanlar, doğa, diğer canlılar için neler yapabilirim?”. İşte bu ve benzeri soruların kafanızda oluşmasının doğallığını kavrayacağınız ve bunlara verilebilir cevaplarla karşılaşacağınız bir kitap. Kitaptaki en etkili fikirlerden biri; hayatın herkes için sabit ve değişmez bir anlamı olmasını beklemek yerine, herkes için farklı olabilecek ve zaman içinde de değişim gösterebilecek bir anlama sahip olduğuna inanmanın önerilmesi. Bu fikirde, insanların başka bir insana sorarak hayatın anlamını bulunamayacağı vurgulanmış ve hayatın anlamının ancak kişisel olarak belirlenebileceği ve bir filmin bütünlük içermesi gibi son kareye gelmeden bir kesinlik içinde belirlenebilmesinin de mümkün olmadığı savunulmuş. Bu da her hayatın son saniyesine kadar değerli ve sürdürülmesi gerektiği fikriyle desteklenmiş.

İnsanların boşlukta kaldıklarında umutsuzluğa ve mutsuzluğa kapılma eğilimi olduğunu bilen ünlü doktor bu kitabı yazma amacını, insanlara kendi vasıtasıyla somut bir örnek göstererek, yaşamın her durumda, en acınası durumlarda bile potansiyel anlam taşıdığını anlatabilmek olarak tanımlamıştır. Neitzsche’nin ünlü sözü “Yaşamak için bir nedeni olan kişi, hemen her nasıl’a dayanabilir” sözünü kitabında örneklerle destekleyen Dr. Frankl; toplama kampında geçirdiği kötü günlerde bu sözün gerçekliğini gözlemleme şansı bulduğunu, kampta yaşama amacı olmayan insanların pes etmeyi seçtiklerini söylemiştir. Bilmeyenler için biraz detay vereyim; Viktor Frankl 2. dünya savaşında toplama kamplarının en ünlü ve en korkuncu olan Auschwitz kampı da dahil olmak üzere toplama kamplarına düşmüş ve oradan canlı kurtulmayı başarmıştır. Yaşadığı bu acı deneyimler esnasında, kız kardeşi hariç yakın ailesinin tümünü kaybetmiştir. ³ En zor anlarda bile her hayatın anlam içerdiğini ve insanın başına gelen şeylere karşı, en kötü anda bile yaşama şansını kendi tepkisinin arttırabildiğini söylemiştir. Hayatın en acı anda bile anlamı olduğunu, bununla birlikte bunu her insanın aynı ölçüde fark edemediğini belirtmiştir. Dr. Frankl hayatın anlamı oluşturabilmek için üç yolun var olduğunu söylemiştir:

1-Bir eser üreterek ya da bir iş başararak

2-Bir şey yaşayarak veya bir insanı severek

3-Kaçınılmaz acıya yönelik olumlu bir tavır geliştirerek.

Yazar bu üç yoldan üçüncüsünün hayatın anlamlı olması için şart olmadığını sadece kaçınılmaz bir acı varlığında dahi hayatın anlamı olduğunu insanların bilmesi gerektiğini vurgulamıştır.

Bu kitap, okuduğum en etkili kitaptı dersem yanlış olmaz. 30’un üzerinde dile çevrilen ve dünyada 15 milyonun üzerinde satılmış; hayatınızın anlamını unuttuğunuz, kendinizi kaybolmuş hissettiğiniz anlarda tekrar tekrar okuyabileceğiniz çok değerli bir insanlık hazinesi.

Referanslar:

1. Frankl, V. E. (1945). İnsanın Anlam Arayışı. Selçuk Budak (Çev.) (44. Baskı). İstanbul: Okuyan us.
2. https://hbr.org/2012/10/11-books-every-young-leader-mu#
3. https://en.wikipedia.org/wiki/Viktor_Frankl#Physician,_therapist